بررسی استانداردهای BS2790، ISIRI4231 و EN12953 در طراحی و ساخت دیگ بخار

مقدمه: اهمیت استانداردها در طراحی دیگ بخار و دیگ آبداغ

دیگ بخار و دیگ آبداغ به عنوان قلب سیستم‌های گرمایشی و صنعتی، نقشی حیاتی در تأمین انرژی حرارتی ایفا می‌کنند. از نیروگاه‌های بزرگ گرفته تا صنایع غذایی، دارویی، نساجی و حتی گرمایش استخرها، همه به دیگ‌های بخار و آبداغ وابسته‌اند.

اما پرسش اصلی این است: چطور می‌توانیم مطمئن شویم که دیگ بخار یا دیگ آبداغ ما ایمن، بهینه و بادوام است؟

پاسخ این پرسش در رعایت استانداردهای بین‌المللی و ملی نهفته است. سه استاندارد مهم در این حوزه عبارتند از:

• BS2790  انگلستان
• ISIRI 4231  ایران
• EN12953  اتحادیه اروپا

که هرکدام چارچوبی مشخص برای طراحی، ساخت و تست دیگ‌های بخار و آبداغ ارائه می‌دهند. در ادامه به بررسی جزئیات این استانداردها و جایگاه آن‌ها در محصولات خزر بویلر می‌پردازیم.

استاندارد BS2790: ستون فقرات طراحی دیگ‌های بخار فولادی در دنیا

تعریف و پیشینه استاندارد BS2790

استاندارد BS2790 یکی از معتبرترین و پرکاربردترین استانداردهای جهانی در زمینه طراحی و ساخت دیگ‌های بخار فولادی است. این استاندارد توسط British Standards Institution (BSI) تدوین شده و هدف آن تضمین ایمنی، راندمان و عمر طولانی دیگ‌های بخار است.

الزامات کلیدی BS2790

• مواد اولیه: استفاده از فولادهای کربنی با مقاومت بالا مانند A106-GrB برای لوله‌ها و فولاد 17Mn4 برای بدنه.
• طراحی مکانیکی: محاسبه ضخامت بدنه و لوله‌ها بر اساس فشار کاری، دما و ضریب ایمنی.
• تست‌های هیدرواستاتیک: تمامی دیگ‌ها باید تحت فشار 1.5 برابر فشار طراحی آزمایش شوند.
• اتصالات و جوشکاری: الزام به استفاده از جوش‌های استاندارد با آزمون‌های غیرمخرب (NDT).
• ایمنی عملیاتی: تجهیز به شیر اطمینان، مانومتر، دریچه بازدید و سیستم‌های کنترلی.

مزایای رعایت BS2790

• کاهش خطر انفجار و نشتی
• افزایش عمر مفید دیگ بخار
• مصرف بهینه سوخت و افزایش راندمان حرارتی
• پذیرش بین‌المللی در پروژه‌های صنعتی

استاندارد ISIRI4231: چارچوب ملی ایران برای دیگ بخار

تعریف و جایگاه استاندارد ISIRI 4231

استاندارد ISIRI4231 توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین شده و به‌طور اختصاصی برای دیگ‌های بخار لوله آتشی (Fire Tube Boilers) طراحی شده است. این استاندارد بر مبنای BS2790 و ASME شکل گرفته و متناسب با شرایط و نیازهای ایران بومی‌سازی شده است.

الزامات کلیدی ISIRI 4231

• مواد مصرفی: استفاده از فولادهای مورد تأیید ملی با تست‌های متالوژیکی.
• ضوابط طراحی: رعایت ضرایب ایمنی بالا متناسب با شرایط کاری ایران.
• روش‌های جوشکاری: استفاده از روش‌های تایید شده( WPS و PQR ) و الزام به تست‌های رادیوگرافی.
• تجهیزات ایمنی: شیر اطمینان، پرشر سوئیچ، لول کنترل و گیج فشار.
• کنترل کیفیت: بازدید مرحله‌ای توسط بازرس مقیم سازمان استاندارد.

اهمیت ISIRI 4231

• اطمینان از ایمنی دیگ‌های بخار در صنایع داخلی
• همسویی با استانداردهای جهانی
• جلوگیری از ورود محصولات غیراستاندارد به بازار
• پشتیبانی حقوقی در صورت بروز حوادث

استاندارد EN12953: نگاه اروپایی به ایمنی و کیفیت دیگ بخار

تعریف و پیشینه استاندارد EN12953

استاندارد EN12953 در اتحادیه اروپا برای دیگ‌های بخار و آبداغ لوله آتشی تدوین شده است. این استاندارد بخشی از مقررات Pressure Equipment Directive (PED)  است و رعایت آن برای ورود به بازار اروپا الزامی می‌باشد.

الزامات کلیدی EN12953

• طراحی مکانیکی و حرارتی: محاسبات دقیق برای کار در فشار و دمای بالا.
• تست‌های کنترل کیفی: تست هیدرواستاتیک، جوشکاری، NDT و آزمون‌های عملکردی.
• ایمنی بهره‌برداری: رعایت الزامات CE، سیستم‌های حفاظت در برابر انفجار و نشت.
• مدیریت مستندات: دستورالعمل نصب، بهره‌برداری و نگهداری الزامی است.

مزایای EN12953

• تضمین بالاترین سطح ایمنی
• انطباق با الزامات CE و PED
• اعتبار جهانی در پروژه‌های اروپایی و بین‌المللی

مقایسه فنی استانداردهای BS2790، ISIRI 4231 و EN12953

🔹 نتیجه: ISIRI 4231 نسخه بومی‌شده BS2790 است، در حالی که EN12953 سطحی سخت‌گیرانه‌تر و مطابق با مقررات اروپا را دنبال می‌کند.

جایگاه این استانداردها در دیگ بخار خزر بویلر

دیگ بخار خزر بویلر با تلفیق این سه استاندارد طراحی و ساخته می‌شود:

• طراحی مکانیکی مطابق با BS2790 و EN12953
• اخذ تاییدیه و گواهی از ISIRI 4231
• استفاده از ورق‌های آلیاژی مقاوم به حرارت و فشار
• تست هیدرواستاتیک و کنترل کیفی چندمرحله‌ای
• عایق‌کاری حرفه‌ای درب عقب و جلو بویلر با پشم سرامیک ، بدنه با پشم سنگ بادانسیته بالا و پوشش (کاور) بدنه با ورق استیل

این ویژگی‌ها باعث شده محصولات خزر بویلر در پروژه‌های صنعتی، بیمارستانی، استخرهای عمومی و صنایع غذایی انتخاب اول کارفرمایان باشند.

چالش‌های پیاده‌سازی استانداردها

• هزینه‌های بالای تولید با متریال استاندارد
• نیاز به تجهیزات پیشرفته تست غیرمخرب (NDT)
• کمبود متخصصین جوشکاری دارای گواهینامه WPS
• ضرورت بازرسی‌های مداوم و مستندسازی کامل

اما شرکت‌هایی مانند خزر منبع بندر با سرمایه‌گذاری روی دانش فنی، تجهیزات و نیروی متخصص، این چالش‌ها را به مزیت رقابتی تبدیل کرده‌اند.

جمع‌بندی

رعایت استانداردهای BS2790، ISIRI 4231 و EN12953 در طراحی و ساخت دیگ بخار و دیگ آبداغ تضمین‌کننده ایمنی، راندمان و دوام این تجهیزات حیاتی است. شرکت خزر بویلر توانسته با تلفیق این استانداردها، محصولاتی ارائه دهد که هم در سطح بین‌المللی معتبر باشند و هم نیازهای صنایع داخلی را برطرف کنند.

سؤالات متداول

۱. استاندارد BS2790 بیشتر در چه کشورهایی کاربرد دارد؟
در کشورهای اروپایی و پروژه‌های بین‌المللی به‌عنوان مرجع اصلی طراحی دیگ‌های بخار فولادی.

۲. دیگ بخار خزر بویلر تحت چه تست‌هایی ساخته می‌شود؟
تست هیدرواستاتیک، تست جوشکاری (NDT)، کنترل کیفیت متریال و تست عملکردی.

۳. آیا دیگ آبداغ هم نیاز به استاندارد BS2790 دارد؟
به طور مستقیم خیر، اما اصول طراحی ایمنی و محاسبات مکانیکی مشابه این استاندارد در ساخت دیگ آبداغ خزر بویلر رعایت می‌شود.

۴. چرا انتخاب دیگ بخار خزر بویلر توصیه می‌شود؟
زیرا این محصولات مطابق با استانداردهای BS2790، ISIRI 4231 و EN12953 طراحی و ساخته شده‌اند و دارای کیفیت و دوام بالا هستند.